Travma sonrası stres sorunları korkutucu olaylardan sonra görülür ve yıllarca sürebilir. TSSH kişiyi ve ailesini, kişinin işgücünü olumsuz etkiler. Toplumda ruhsal travmalara yol açan olaylar (savaş, kazalar, tecavüz, saldırılar, afetler) çok yaygındır. Travmaya yol açan olaylar;
Savaşlar, patlamalar, Afetler (deprem, sel, yangın), Saldırı, tecavüz, işkenci, Kazalar, Aile içi şiddet, Çocuklukta yaşanan taciz..
Kişiyi aşırı korkutan, dehşet içinde bırakan, çaresizlik yaratan, çoğu kez olağandışı ve beklenmedik olayların yol açtığı etkilere ruhsal travma diyoruz. İnsan hayatında sıkıntı ve üzüntü yaratan pek çok olay olur, ancak bunların tümü ruhsal travma yaratmaz.
Olay:
-korku, dehşet veya çaresizlik hissi yaratmışsa,
Olayda:
-kişinin kendisinin veya yakınının ölüm veya yaralanma tehlikesi varsa ruhsal travma olarak adlandırılır.
Ruhsal sorunlara yol açtığı bilinen travma türleri şöyle sıralanabilir:
Doğal afetler (deprem, sel, yangın)
İnsan eliyle yapılan travmalar (savaş, işkence, tecavüz)
Kazalar (iş, trafik)
Beklenmedik ölümler
Ciddi-ölümcül hastalıklara yakalanma
Toplum içinde ruhsal travmaya yol açan olaylar çok yaygındır. Araştırmalar her iki kişiden birinin bu tür olaylarla hayatında en az bir kere karşılaştığını gösteriyor. Suç oranının yüksek olduğu yerlerde yaşayanlar, başka ruhsal hastalığı veya alkol-madde bağımlılığı olanlar, askerler, polisler, itfaiye personeli olanlar korkutucu olaylarla daha sık karşılaşırlar.
Ruhsal travmalardan sonra en sık görülen iki hastalık: depresyon ve travma sonrası stres hastalığı
Kişiyi çok korkutan, dehşet içinde bırakan, çaresizlik duyguları yaratan olayların uzun süren ruhsal sorunlara yol açtığı biliniyor. Ruhsal travmalardan sonra sık görülen rahatsızlıklardan biri depresyondur. Depresyonun en sık görülen belirtileri isteksizlik, halsizlik, moral bozukluğu, uyku ve iştah bozukluğu ve hayattan zevk alamamadır. Depresyon ruhsal travmadan sonra ilk kez ortaya çıkabileceği gibi, daha önce depresyon geçirmiş kişilerde depresyonun tekrarlaması şeklinde de görülebilir.
Travma sonrası stres hastalığında ise:
• Uykusuzluk,
• Kabuslar,
• Olayla ilgili anıların rahatsız edici biçimde sık sık hatırlanması,
• Sürekli olarak olayın tekrarlanacağı korkusu ve bu nedenle diken üstünde hissetme,
• Kolay irkilme,
• Çabuk sinirlenme,
• Gelecekle ilgili plan yapamama,
• Yabancılaşma (başkaları beni veya yaşadıklarımı anlamıyor hissi), olayı hatırlatan durumlarda huzursuz olma ve bu durumlardan kaçınma görülür
Bu belirtiler çoğu kişide travmayı izleyen günlerde görülür ve genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden düzelir, ancak bazı kişilerde aylarca, hatta yıllarca sürebilir. Şu anda 80 yaşın üstünde olan 2. dünya savaşı gazilerinde hala bu hastalığın izlerini taşıyanlar vardır. Belirtiler bazen travmatik olay olup bittikten aylarca sonra başlayabilir.
Travma sonrası stres bozukluğu uzun yıllar sürebilen ve işlevsellik düzeyinde azalmalara neden olan, zamanla sorunların azalmadığı, kaçarak ya da unutarak üstesinden gelebileceğimiz bir hastalık değildir.
